Żegluga jachtem przestała być sposobem na pokonywanie dróg morskich w konkretnych celach, a stała się sposobem na relaks lub bicie sportowych rekordów. Choć zasadniczo prezencję jachtu każdy może sobie w ogólnych zarysach wyobrazić, kategoria ta jest dosyć zróżnicowana. Klasyfikacja jachtów może być dokonywana na podstawie zasadniczych cech, jakie posiadają tego rodzaju jednostki pływające.
Przeznaczenie łodzi
Jachty traktowane jako część sportowego ekwipunku i przeznaczone do podejmowania sportowych wyzwań to tak zwane jachty regatowe. Ponieważ ich zadaniem jest płynąć szybko i zwrotnie, są wyposażone w absolutne minimum akcesoriów, a sterowanie nimi jest bardzo precyzyjne. Znacząco różnią się od nich jachty zwane turystycznymi, dedykowane rejsom rekreacyjnym – tam wyposażenie ma służyć raczej wygodzie goszczącej tu załogi, a sama łódź nie ma potrzeby udowadniać sowich możliwości technicznych. Z kolei jachty szkoleniowe to jednostki najmniej skomplikowane: ponieważ jako sprzęt służący do nauki żeglarstwa powinny być proste w obsłudze. Oczywiście istnieją także modele pośrednie, łączące cechy poszczególnych typów łodzi.
Rodzaj napędu
Zasadniczo każdy jacht polega na sile wiatru – wysokie białe żagle to znak rozpoznawczy statku przeznaczonego do żeglowania. Jednak nie jest wykluczone korzystanie ze zdobyczy techniki, które potrafią znacząco usprawnić korzystanie z tego środka transportu, a także rozwiązać problemy związane z ewentualną ciszą na morzu, czyli zbyt słabym wiatrem. Obok tradycyjnych jachtów żaglowych spotyka się więc także jachty żaglowo-motorowe i motorowe, przy czym te ostatnie zupełnie rezygnują z żagla na rzecz napędu mechanicznego. Sympatyków żeglarstwa nie sposób jednak przekonać, że jakiekolwiek unowocześnienie jest w stanie uczynić bardziej atrakcyjnym szlachetnie wyglądający jacht żaglowy.
Docelowy akwen
Miejsce, w jakim dany jacht ma być użytkowany, także wymusza na nim pewne cechy. Im większy ma się na myśli obszar akwenu, który planuje się eksplorować jachtem, tym bardziej nieprzewidziane warunki pogodowe należy brać pod uwagę. Poszczególne kategorie jachtów opisuje się wówczas poprzez określenie w skali Beauforta, do jakiego rodzaju warunków jest przystosowana łódź. Jachty oceaniczne projektuje się w taki sposób, by były w stanie wyjść zwycięsko z konfrontacji z silnym wiatrem, a nawet sztormem, a jachty pełnomorskie przystosowane są do wiatru wiejącego z prędkością 8 stopni w skali Beauforta. Łodzie przeznaczone do żeglugi przybrzeżnej i po wodach osłoniętych, mają potencjał, by zmierzyć się z raczej słabym wiatrem.